Zarys historii miasta i parafii w Bieczu
Dzisiejszy Biecz, małe i urocze miasteczko, w minionych wiekach było znanym grodem królewskim, stojącym na straży południowo-wschodniej granicy naszego państwa. Miasto posiada niezwykle bogatą historię, uwiecznioną w licznych wydarzeniach i osobach. Wśród zachowanych pomników minionych wieków znajdują się: szpital Świętego Ducha, wieża ratuszowa, kościół i klasztor Braci Mniejszych Franciszkanów, zwanych Reformatami, oraz najcenniejszy obiekt – kościół farny. Wielkimi wydarzeniami dla grodu były pobyty w nim wielu królów z dynastii Piastów i Jagiellonów, a szczególnie wspominanej do dnia dzisiejszego św. Jadwigi, Pani Wawelskiej. W tym mieście urodził się Marcin Kromer, historyk, geograf, dyplomata, pisarz i biskup oraz wiele innych wybitnych osób – pisarzy, malarzy i artystów, jak też rzemieślników pracujących w cechach.
Historia miasta
Początki miasta tworzyło kilka, gospodarczo ze sobą powiązanych, ośrodków osadniczych. W jednym z nich, najlepiej zorganizowanym, już w wieku X-XI funkcjonowała osada, z drewnianym grodem oraz świątynią, a mieszkańcy trudnili się rolnictwem i rzemiosłem. W drugiej połowie XII funkcjonował tam ośrodek kasztelański, pełniący funkcję militarną, administracyjną i sądowniczą. Na miejscu drewnianego budynku grodowego wzniesiono w XIV w. murowany zamek.
Gdy po 1230 r. na ziemiach polskich rozpoczęła się na większą skalę kolonizacja niemiecka zaistniała potrzeba budowy miasta na nowym miejscu. Zostało ono ulokowane na pobliskim wzgórzu o stromym południowym i wschodnim zboczu, które zapewniały miastu odpowiednią obronę. Wznosiło się ono nad doliną rzeki Ropy. Prawa miejskie otrzymał Biecz prawdopodobnie w 1257 r., za panowania Bolesława Wstydliwego, który rozpoczął pierwszą, wielką urbanizację Małopolski. Gród został otoczony ziemno – drewnianymi wałami; w centralnej jego części usytuowany został rynek a ulice przebiegały jego południową i północną częścią. Zabudowania domostw były początkowo drewniane i nie podpiwniczone. W zachodniej części miasta wzniesiono też drewniany kościół.
Mając na uwadze dalszy rozwój miasta, król Kazimierz Wielki w 1363 r., nadał mu wtórną lokację na korzystniejszym prawie, tzw. magdeburskim. Akt ten spowodował dalszą urbanizację miasta wyrażoną w budowie ceglanego ciągu jego obwarowań, wraz z basztami, bramami oraz barbakanem. Wzniesiono również kilka okazałych, murowanych, budynków mieszczańskich. W mieście zaczęły funkcjonować ważne urzędy – sądy królewskie, ziemskie i grodzkie. Biecz posiadał też, jako jedno z nielicznych miast, prawo miecza, a co za tym idzie zatrudniał kata, który wymierzał łamiącym prawo „świętą sprawiedliwość”. W drugiej połowie XIV w. miasto było już dobrze ufortyfikowane i coraz zamożniejsze, o czym w znacznym stopniu zadecydował trakt handlowy z Bardejowa do Krakowa. W kolejnych wiekach, dzięki przywilejom królewskim i korzystnej koniunkturze handlowej, miasto i jego mieszkańcy bogacili się a miasto zyskiwało nowe obiekty, m.in.: murowaną świątynę wraz z jej bogatym wyposażeniem, ratusz ze wspaniałą wieżą, kościół i klasztor oraz domy mieszczańskie i inne obiekty użyteczności publicznej. Korzystny rozwój miasta został powstrzymany przy końcu XVII w., w wyniku splotu różnych czynników społeczno – ekonomicznych, a następnie rozbiorów Polski. Miasto stało się własnością prywatną i już nigdy nie powróciło do dawnej, królewskiej, świetności. Chwilowe jeszcze ożywienie, związane z wydobywaniem ropy naftowej, nastąpiło jeszcze pod koniec XIX w., ale zostało powstrzymane dwoma następującymi po sobie, w krótkim czasie, wojnami światowymi. Obowiązujący, po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. system komunistyczny również nie pozwolił na ożywienie gospodarcze miasta. Wielkie zmiany społeczno polityczne dokonane w 1989 r., także nie poprawiły sytuacji miasta i jej mieszkańców, głównie na skutek upadku zakładów pracy i bezrobocia.
Mimo splotu tak wielu, niekorzystnie po sobie następujących okoliczności, miasto Biecz, perełka Podkarpacia, ciągle czeka na swoją kolejną szansę stania się znaczącym miastem w Rzeczpospolitej Polskiej.
Zarys historii życia parafialnego w Polsce
Polska, po przyjęciu chrztu świętego przez Mieszka I w 966 r., rozpoczęła nowy czas swojego rozwoju cywilizacyjnego, społecznego, religijnego i kulturalnego. Przyjęcie chrześcijaństwa wzmocniło jedność państwa w sprawach wewnętrznych oraz międzynarodowych. Państwo polskie jednoczyło się wokół jednego kultu, zrywając tym samym z separatyzmem plemiennym. Nie obyło się to jednak bez trudności i kłopotów, a krew męczeńska misjonarzy płynęła obficie. Mimo wszystko Kościół Powszechny wszedł do Polski z całym swoim wielowiekowym dorobkiem i doświadczeniem.
Pod koniec dziesiątego stulecia państwo polskie obejmowało obszar 250 tys. km², na terenie którego zamieszkiwało 1 125 tys. osób. Na ziemie polskie przeniesiona została organizacja życia kościelnego. Pierwszorzędną rolę w niej ogrywały diecezje i metropolie, wraz z opactwami, klasztorami i parafiami. Zanim powstały parafie, w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, funkcje duszpasterskie spełniały wyłącznie katedry biskupie. W miarę powiększania się liczba chrześcijan biskupi powierzali pełnienie funkcji duszpasterskich również kościołom grodowym, targowym, klasztornym oraz możnowładczym na wioskach. Tworzone stopniowo parafie nie miały początkowo ściśle określonych granic a świątynie służyły wiernym do odprawiania Mszy św. niedzielnej, udzielania sakramentów świętych, w tym szczególnie chrztu świętego, grzebania umarłych, błogosławienia matek po porodzie itp.
Utworzona w 1000 r. diecezja krakowska, na terenie której leżał Biecz, początkowo obejmowała obszar 55 tys. km². Na jej terenie zamieszkiwało ok. 250 tys. osób. W XII w. nastąpiło znaczne ożywienie osadnictwa, a co za tym idzie również i życia parafialnego. W drugiej połowie XII w. sieć parafialna coraz bardziej przenikała w struktury miast i wiosek. Pod koniec tego wieku w diecezji krakowskiej było 177 kościołów posiadających uprawnienia parafialne. Czasy panowania króla Kazimierza Wielkiego przyczyniły się do dalszej rozbudowy sieci parafialnej w Polsce. Spowodowane to było inwencją osadniczą króla, której towarzyszyło budowanie nowych kościołów oraz zapewnianie im podstaw funkcjonowania. Królowi pomagali w tym aktywnie możnowładcy, rycerstwo i duchowieństwo. Dzięki temu nieustannie wzrastała liczba parafii. Diecezja krakowskiej w 1325 r. posiadała ich 467, a w 1373 r. już ponad 600. W latach czterdziestych XIV w. liczba ludności zamieszkałej w tej diecezji wynosiła ok. 367 tys. osób.
Parafia w Bieczu
Rola grodów w państwie polskim od samego początku była bardzo ważna. Oprócz znaczenia administracyjno – politycznego posiadały one również znaczenie religijne. Początek parafialnego w Bieczu związany był z drewnianą świątynią grodową p w. św. Piotra, wzniesioną na tzw. Górze Zamkowej. Osoba św. Piotra była wyrazem łączności kościoła ze Stolicą Apostolską. Świątynia służyła przede wszystkim do sprawowania Mszy św. oraz udzielania sakramentu chrztu świętego. W Roczniku Świętokrzyskim pod datą 1079 r. znajduje się wpis o istnieniu parafii w Bieczu i chodzi z pewnością o ten kościół chrzcielny. Dopiero w kolejnych latach uzyskał on status kościoła parafialnego. Służył wiernym przez wiele lat, by potem stać się kościołem filialnym fary bieckiej a na końcu kaplicą cmentarną.
Kolejna świątynia, również drewniana, powstała w wyniku nowej lokalizacji miasta w zachodniej jego części, od dzisiejszej Kolegiaty. Budowę obecnie istniejącego kościoła murowanego tradycja łączy z datą 1303 r. i osobą biskupa krakowskiego Jana Muskaty, do którego dóbr biskupich w tym czasie Biecz należał. Wzniesiona świątynia otrzymała tytuł Bożego Ciała. W 1264 r. papież Urban IV ogłosił bowiem święto Bożego Ciała, a w 1311 r. papież Klemens V wydał nakaz obchodzenia tego święta w całym kościele Powszechnym. W Polsce przepisy odnośnie tego święta wydawane były już od 1248 r., ale dopiero na synodzie krakowskim w 1320 r. bp Nanker nakazał obchodzić go uroczyście wraz z procesją eucharystyczną.
Kościół, budowany był w trzech etapach. Najpierw zbudowane zostało prezbiterium, następnie nawa główna oraz nawy boczne a na końcu kaplice. Przy świątyni koncentrowało się życie religijne mieszkańców. Na początku XIV w. w Bieczu działała już dobrze zorganizowana parafia o czym świadczy zapis w Księdze świętopietrza pod datą 1326 r. Ponieważ świętopietrze pobierano nawet po kilkudziesięciu latach od ufundowania kościoła należy przypuszczać, że parafia w Bieczu była dobrze zorganizowana już w ok. 1300 r. Imię pierwszego proboszcza, Rudolfa kronika parafialna wymienia w 1326 r. W latach 1325-1358 parafia Biecz jest wielokrotnie odnotowana w aktach kościelnych. Ok. 1340 r. parafia Biecz należała do dekanatu Zręcin i liczyła 705 parafian. Król Kazimierz Wielki nadał miastu liczne przywileje, m.in. doroczny, siedmio dniowy jarmark ku czci świętych Piotra i Pawła, patronów miasta Biecza. Z końca XIV wieku pochodzi również wzmianka w bieckiej księdze sądowej mówiąca o przekazaniu w 1398 r. przez mieszkankę Biecza pewnej kwoty pieniędzy na dzwonnicę kościoła. Natomiast na najstarszym dzwonie Urban widnieje data 1382 r..
W 1519 r. bp Jan Konarski włączył średniowieczną parafię św. Piotra do nowej parafii pw. Bożego Ciała i od tego czasu wezwanie kościoła brzmiało: Bożego Ciała i świętych Apostołów Piotra i Pawła. Konsekracja kościoła odbyła się w 1588 r. a prawno liturgiczny akt nadania kościołowi podwójnego wezwania w 1595 r. W 1598 r. przy parafii Bożego Ciała bp Jerzy Radziwił erygował kolegium mansjonarzy, a świątynię podniósł do rangi kolegiaty. W 1772 r. bp Franciszek Podkański utworzył przy niej prałaturę – scholasterię. W 1999 r. ordynariusz diecezji rzeszowskiej, bp Kazimierz Górny, przywrócił tej świątyni nazwę kolegiaty, a każdorazowemu jej proboszczowi tytuł prepozyta. W tym samym roku erygował parafię klasztorną, pw. św. Anny, która została wydzielona z parafii Bożego Ciała. W 2004 r. ustanowił przy kolegiacie Kapitułę Kanonicką.
Architektura świątyni
Kościół w Bieczu jest budowlą składającą się z głównego korpusu, naw bocznych i kaplic, niższego i węższego prezbiterium oraz z zakrystii i skarbca. Korpus świątyni pokryty jest dwuspadowym dachem z wieżyczką, zakończoną kopułą. Prezbiterium nakryte jest osobnym, dwuspadowym dachem, a absyda nakryta jest dachem trójpołaciowym. Zakrystia, skarbiec oraz boczne kaplice posiadają wspólny dach, pulpitowy. Długość kościoła, bez szkarp, wynosi 48,80 m., a szerokość fasady 28,40 m.. Długość naw wynosi 27,60 m., a szerokość, wraz z kaplicami; od zachodu 18,40 m., a od wschodu 19,40 m.. Wysokość szczytu zachodniego, aż do nasady najwyższej sterczyny, wynosi 32,30 m.. Prezbiterium jest długie na 18,80 m. i szerokie, przy ścianie tęczowej, na 10,40m. oraz przy ołtarzu na 10,84 m.. Największa wysokość to 15,50 m..
Świątynia zbudowana jest z cegły oraz ciosów kamiennych, występujących w zasadniczych częściach konstrukcyjnych. Zewnętrzne ściany prezbiterium i jego przypory oraz wschodnia ściana zakrystii ozdobione są wzorami geometrycznymi z ciemniejszej cegły, zendrówki. We wnętrzu świątyni kamień użyto do wzniesienia filarów, arkad, żeber, wsporników i portali a na zewnątrz cokołów, gzymsów, glifów oraz lasek okiennych.
Rzut korpusu świątyni wraz z kaplicami zbliżony jest do kwadratu. Bez kaplic rzut świątyni zbliżony jest do prostokąta, a w rzeczywistości do trapezu. Wejścia do naw od strony północnej i południowej, a także z zachodu i z nawy do prezbiterium, tworzą krzyż grecki. Nawy boczne są połową szerokości nawy głównej. Wydłużone prezbiterium jest trochę szersze od nawy głównej i zakończone poligonalną absydą. Do północnej ściany prezbiterium dostawiona jest zakrystia z przedsionkiem. Fasada świątyni nie posiada przedsionka. Ściana północna i południowa podzielona jest symetrycznie rozłożonymi otworami okiennymi.
Elewacja kościoła
Elewacja zachodnia fasady świątyni, jest jednokondygnacyjna, rozczłonkowana na trzy osie dwoma szkarpami, potraktowanymi uskokowo, sięgającymi do korony murów magistralnych. W osi środkowej mieści się ostrołukowy portal kamienny. Nad nim znajduje się duży prostokątny otwór okienny, zamknięty łukiem okrągłym i pełnym laskowaniem, podzielonym na cztery pola. Fasada zwieńczona jest trójkątnym, schodkowym szczytem podzielonym wąskimi, pionowymi laskami zakończonymi kamiennymi fialami, stojącymi na blankowych sterczynach.
Elewacja południowa kościoła jest pięcioosiowa, dwukondygnacyjna. Osie wyznaczają cztery szkarpy, z których każda podzielona jest otworem okiennym, z zaznaczonym łukiem ostrym. Otwory okienne w ścianach nawy są węższe, od otworów w ścianach kaplic, ale wszystkie zakończone są łukiem ostrym. Otworów okiennych nie wypełniają maswerki. Kondygnację pierwszą tej elewacji tworzą kaplice połączone wspólną ścianą i dachem. W osi środkowej mieści się otwór drzwiowy, będący bocznym wejściem do nawy kościoła. Portal w elewacji południowej ma profilowane obramienie kamienne i zamknięty jest łukiem prostym. W prezbiterium, od strony południowej, znajduje się późnogotycki portal schodkowy, dwuuskokowy o wykroju ostrołukowym. Posiada podwójne laskowanie zaczynające się od ¼ wysokości, ze śmigami i ściętymi, uskokowymi cokolikami oraz z niewielkimi rozetkami w przyłuczkach. Miejsce na drzwi jest zamurowane.
Wschodnia ściana szczytowa korpusu jest zakończona blankami, rozczłonkowanymi blendami, bez lasek. Sterczyny wieńczy jednospadowy, kamienny daszek. Na kalenicy dachu znajduje się ośmioboczna wieżyczka z sygnaturą. Wieżyczka zakończona jest hełmem i arkadową latarnią i krzyżem. Do korpusu wschodniej części nawy przylega prezbiterium.
Ściana wschodnia prezbiterium jest trójboczna, trójosiowa, podzielona w osi środkowej wydłużonym otworem okiennym, zamkniętym ostrołukowo i zamurowanym. W górnej części każdej osi widnieje prostokątny, niewielki otwór. Ściany prezbiterium, łącznie z przyporami, obiega kapnikowy gzyms. Elewację wschodnią zdobi motyw kratownicy i pionowych, zygzakowatych, wzorów wykonanych z ciemnej cegły zendrówki, w dekoracyjnym układzie główkowym. Elewacja wschodnia zakrystii mieści, pod gzymsem, dwa prostokątne otwory okienne. Nad gzymsem jedno, ostrołukowe okno, oświetlające oratorium. Ścianę szczytową rozczłonkowują trzy blendy.
Elewacja północna kościoła jest pięcioosiowa i dwukondygnacyjna. Kondygnację dolną rozdzielają trzy, ostrołukowe otwory okienne oraz jeden zamurowany. Znajduje się również kamienny, półkoliście zamknięty portal wejściowy, a nad nim prostokątna nisza, kamiennie obramowana profilowanymi węgarami. Drugą kondygnację rozdzielają trzy, ostrołukowo zamknięte otwory okienne. Zewnętrzne osie wypełniają gładkie ściany. Uskokowe przypory, z kamiennymi kapnikami podkreślają osie świątyni. Mury obu kondygnacji kończy profilowany, kamienny gzyms. Wątek muru ścian ozdobiony jest zendrówką.
Wnętrze świątyni
Wnętrze kolegiaty bieckiej tworzą; nawa główna i boczne, kaplice, prezbiterium, zakrystia, oratorium oraz skarbiec. Sklepienie nawy głównej jest sieciowe, a w nawach bocznych i kruchtach krzyżowo – żebrowe. W kaplicach znajduje się sklepienie gwiaździste, przy czym w jednej z nich zastosowano rzadko spotykany motyw „oka”.
Prezbiterium nakryte jest sklepieniem kolebkowym, ostrołukowym z lunetami, dodatkowo ozdobiony siecią żeberek. Zakrystia i oratorium przykryte jest sklepieniem krzyżowo – żebrowym, a w skarbcu półkolistą kolebką.
Nawy boczne kościoła tworzą pięcioprzęsłowe, wydłużone hale, otoczone kaplicami. Oś podłużna przebiega środkiem, od wejścia głównego, w elewacji zachodniej, do trójbocznie zamkniętej ściany prezbiterium, w części wschodniej. Oś poprzeczna przebiega przez środkowe przęsło nawy i zaakcentowana jest dwoma bocznymi wejściami.
Trzy nawy, jednakowej wysokości, oddzielone są od siebie czterema parami ośmiobocznych, kamiennych filarów, złączonych wzdłużnie ostrołukowymi arkadami. Filary świątyni, podtrzymujące sklepienie posadowione są na niskich, profilowanych bazach i wydatnych cokołach mających kwadratowe podstawy oraz profilowane narożniki.
Z naw bocznych prowadzą wejścia do kaplic i przedsionków. Wejścia do kaplic ujęte są arkadami o różnej szerokości, zamknięte ostrołukowo i wykonane z ciosów kamiennych. Do przedsionków prowadzą węższe wejścia. Z osiami arkad współgrają niskie, ostrołukowo zamknięte okna kaplic. Pod nawami i pod prezbiterium znajdują się, przesklepione kolebkowo, krypty grobowe.
Polichromia świątyni
Fara w Bieczu posiada polichromie jedynie w prezbiterium, które ma kształt prostokąta z absydą, na rzucie trzech boków ośmioboku. Jest nakryte sklepieniem o przekroju półkolistym i z lunetami. Całość pokryta jest siatką kamiennych żeber o profilowaniu wklęsłym. Żebra te podparte są u ścian wspornikami, pod którymi znajdują się, wykute w kamieniu, tarcze. Na wspornikach ściany południowej umieszczony jest herb miasta, a na drugiej gmerk architekta. Na ścianie północnej znajduje się herb Odrowąż. Zworniki sklepienia ozdobione są rzeźbionymi tarczami, na których znajdują się litera B, herb Szreniawa oraz Odrowąż.
Na siatce sklepienia wyróżniają się trzy ciągi czworoboków, zbliżonych do kwadratu. Obok nich żebra wydzielają kilka typów pól, takich jak podłużne sześcioboki, nieregularne czworoboki oraz trójkąty sferyczne, odpowiadające lunetom. W czworobokach, środkowego ciągu, rozmieszczone zostały symbole eucharystyczne; Baranek, inicjały IHS ze znakami alfa i omega oraz napisem „Ego sum”, biały Pelikan. Nad głównym ołtarzem znajduje się wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej w otoczeniu promieni z napisem „Panno święta co Jasnej bronisz Częstochowy”. Czworoboki, bocznych ciągów, wypełnione są białymi orłami z kotwicami, w otoczeniu ornamentu roślinnego. W sześciobokach znajdują się, powtarzające się postacie cherubinów.
Na spływach sklepień, wpisane w formę trójkąta, ukazane są postacie historyczne, w towarzystwie aniołów. Po północnej stronie sklepienia prezbiterium, zaczynając od łuku tęczowego, znajdują się: św. Kinga i Bolesław Wstydliwy; Ludwik Węgierski i Kazimierz Wielki; św. Jadwiga i Władysław Jagiełło oraz Zofia Holszańska wraz z aniołem. Po stronie południowej natomiast; bp Marcin Kromer i Zygmunt Stary; Zygmunt August i Bona; Jan Olbracht i Kazimierz Jagiellończyk; Władysław Warneńczyk wraz z aniołem.
W absydzie prezbiterium ukazane są postacie związane z restauracją świątyni w początkach XX w. Po lewej stronie ołtarza: Sławomir Odrzywolski – architekt, ks. Leon Pastor – proboszcz i Włodzimierz Tetmajer – malarz, twórca polichromii. Po drugiej stronie: Stanisław Ryznar – wójt Strzeszyna, Paweł Wójcikiewicz – burmistrz Biecza, bp Józef, Sebastian Pelczar – ordynariusz diecezji przemyskiej oraz Stanisław Siemiński – kolator kościoła.
Ściany boczne prezbiterium pokryte są motywem równoramiennych krzyży, umieszczonych na seledynowym tle. Na ścianie północnej, obok łuku tęczowego, pokazana jest, na tle olbrzymiej pajęczyny, postać grającego na harfie króla Dawida. Malowidło otacza inskrypcja: „Anni nostri sicut aranea miditabuntur”. Poniżej niej znajduje się dwuczęściowa szarfa z napisem: „Mille anni ante oculos tuos sicut dies hesterna guae praerterivit”.
W górnej, północnej, części prezbiterium znajdują się cztery medaliony. Trzy z nich dotyczą cnót boskich. Pierwsza – Miłość – ukazuje serce z podpisem „Caritas”. Druga – Nadzieja – zawiera się w kotwicy opatrzonej popisem „Spes”. Trzecia – Wiara – przedstawiona jest w formie krzyża z napisem „Fides”. Wszystkim towarzyszy maksyma „Nunc Manent Autem Tria Haec”. Czwarty medalion ukazuje mitrę biskupią.
Estetyka i wątki tematyczne polichromii
Polichromia utrzymana jest w konwencji romantyzmu i secesji. Mocny, czarny kontur obrysowuje sylwetki wydobyte za pomocą kilku kolorów, głównie czerwonego i niebieskiego. Postacie malowane są bardzo realistycznie, z zastosowaniem światłocienia, oddając wiernie ich wygląd, wyraz psychiczny oraz dynamikę ruchów. O tożsamości poszczególnych postaci decydują atrybuty i insygnia oraz stroje. O stylu secesyjnym świadczy dekoracyjność, czyli giętkie i wijące się linie zdobione motywami roślinnymi, a także płaszczyznowo kładzione prawie czyste kolory. Cechy malarstwa romantycznego określa natomiast tematyka historyczna, bogaty koloryt, kontrastowy światłocień i dynamizowanie kompozycji.
W polichromii wyróżniają się dwa wątki tematyczne; historyczno- patriotyczny i religijny. Pierwszy z nich to przedstawienie czternastu wybitnych postaci z historii Polski, związanych bezpośrednio z bardzo bogatą historią Biecza. Większość z nich została ukazana z wiernym oddaniem strojów danej epoki oraz zachowanymi przekazami ikonograficznymi. Powiązanie historii Polski z historią lokalną, wspierają dodatkowo symbole patriotyczne w formie orłów polskich oraz herbów miast Krakowa i Wilna.
Wątek religijny dotyczy przede wszystkim tytułu świątyni, poświęconej Bożemu Ciału. Tworzą je symbole eucharystyczne, cnót boskich wraz z cytatami Pisma św.. Całość dopełniają cherubini i aniołowie.
Wyposażenie wnętrza świątyni
Na bardzo bogaty wystrój wnętrza kościoła składają się sprzęty pochodzące z epoki gotyku, renesansu i baroku.
Prezbiterium
W prezbiterium znajduje się ołtarz główny, późnorenesansowy z 1604 r., z elementami późnogotyckimi, pochodzącymi z wcześniejszego ołtarza. Jest on pięcioosiowy, jednokondygnacyjny z wysokim cokołem, w którym znajdują się dwie bramki a zakończony jest dwukondygnacyjnym szczytem. W polu środkowym retabulum obraz „Opłakiwania Chrystusa” z XVI w. autorstwa prawdopodobnie malarza włoskiego Marcello Venustiniego, zaprzyjaźnionego z Michałem Aniołem. Jest to jeden z piękniejszych obrazów włoskich jakie znajdują się w polskich kościołach. Środek kompozycji stanowi ciało Chrystusa zdjęte po śmierci z krzyża, opłakiwanie przez grupę sześciu osób. W postaci Józefa z Arymatei przedstawiony został Michał Anioł. W głębi obrazu widać pagórkowaty krajobraz, częściowo zalesiony. Po bokach obrazu, we wnękach rzeźby św. Piotra i św. Pawła oraz czterech ewangelistów. Niżej płaskorzeźby przedstawiające chrzest Jezusa w Jordanie, Ostatnią Wieczerzę, ofiarę Melchizedeka, ofiarę Abrahama. Na drzwiczkach cokołu malowane sceny: zwiastowania, zmartwychwstania, Bożego Narodzenia i wniebowstąpienie. W szczycie, w polu środkowym, płaskorzeźby zaśnięcia i koronacji Najświętszej Maryi Panny oraz rzeźby: Mojżesza, Dawida, czterech Doktorów Kościoła – Grzegorz Wielkiego, Ambrożego, Augustyna i Hieronima, oraz świętych – Wojciecha, Stanisława, Floriana, Wacława, Szczepana, Wawrzyńca i Michała Archanioła.
Na mensie ołtarza znajduje się sześć świeczników, z których jeden jest późnogotycki. Przed ołtarzem głównym ustawione są dwa świeczniki. Pierwszy z nich pochodzi z pierwszej połowy XVIII w. a na podstawie drugiego umieszczony jest krzyż.
Z lewej strony, na bocznej ścianie prezbiterium, ustawiony jest wczesnobarokowy ołtarz z XVII w., poświęcony dogmatowi Niepokalanego Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Składa się z ażurowego rzeźbionego retabulum z mensą. Górną część tworzy szeroka, ozdobna rama w kształcie serca, opleciona zwojami winorośli, wyrastającej z rzeźbionej postaci Jessego, leżącego na sarkofagu. Po bokach Jessego znajdują się rzeźby dwóch aniołów, natomiast wśród splotów winorośli umieszczone są półpostacie przodków Maryi a wśród nich rzeźba błogosławiącego Boga Ojca. W ramie ołtarzowej umieszczony jest obraz Maryi Niepokalanie Poczętej wraz z tajemnicami różańca świętego. Na sarkofagu malowane są litery IHS, a po bokach malowane postacie Chrystusa Zmartwychwstałego i św. Mikołaja. Nastawa zwieńczona jest rzeźbą Maryi Niepokalanie Poczętej na tle mandreoli.
Obok ołtarza znajduje się wejście do zakrystii z późnogotyckim portalem, schodkowym, trójuskokowym o wykroju wydłużonego, ostrołukowego trójliścia. Posiada on podwójne laskowanie, zaczynające się od 1/3 wysokości, ze śmigami i ściętymi, uskokowymi cokolikami. W niektórych przyłuczkach znajdują się niewielkie rozetki. W portalu osadzone są żelazne drzwi, ozdobione kutymi rozetami.
W zakrystii znajduje się kominek z pierwszej połowy XVII w. wykonany z cegły i otynkowany. Składa się z ozdobnej, dwukondygnacyjnej nastawy ze spływami wolutowymi po bokach oraz profilowanymi gzymsami. Na ścianach umieszczone są epitafia i obrazy proboszczów bieckich. W sejfie znajdują się naczynia liturgiczne z których najcenniejsza to puszka z 1771 r. fundacji ks. Jana Tylawskiego, proboszcza z Libuszy. Posiada ona stopę kolistą i niewielki gruszkowaty nodus a czasza puszki ma kształt kuli zwieńczonej odlanym, niewielkim krzyżem. Na stopie napis: „Ks. Jan Tylawski. Pleban Libuski Kościołowi Farnemu bieckiemu OBTVLIT. A.D. 1771”. Drugi kielich posiada stopę kolistą, gruszkowaty nodus i ażurowy koszyczek. Na odwrocie widnieje napis: „Na cześć i chwałę Boga tej pamiątki fundator Józef Zając AT Memento 1853”. Trzeci kielich z 1 połowy XIX w. ze stopą kolistą, pełnym koszykiem pokryty jest wypukłym ornamentem neogotyckim. Nodus kielicha ma kształt dwustronnej rzeźby świętych Piotra i Pawła. Poza tym znajdują się trzy monstrancje, z których najcenniejszą jest barokowo-rokokowo-klasycystyczna z przełomu XVIII/XIX w., z glorią w kształcie słońca. Stopa owalna z trybowanymi przedstawieniami Ostatniej Wieczerzy, Uczty Paschalnej oraz herbami Pilawa i miasta Biecza. Nodus stanowi figurka Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Wokół szklanej puszki znajduje się promienista gloria udekorowana kłosami zboża i winnym gronem, pośród których znajduje się popiersie Boga Ojca w obłokach, gołębica i dwa aniołki. Gloria zwieńczona jest koroną podtrzymywaną przez dwa putta. Z trzonu monstrancji powyżej nodusa wybiegają wąsy, na których klęczą dwa anioły z kadzielnicami.
W zakrystii znajdują się również szaty liturgiczne. Do cenniejszych należy kilka ornatów z przełomu XVI i XVII, XVIII i XIX w.
W południowej części prezbiterium znajduje się wnęka służąca dawniej do przechowywania olejów świętych. Zamknięta jest drzwiczkami ujętymi ramą listwową z ozdobnymi okuciami. Posiada napis „Olea Sacra 1835”. Ponad nim umieszczony jest nierównoramienny krzyż.
W prezbiterium, po obu stronach, ustawione są drewniane, siedemnastowieczne stalle. Od strony północnej są one dwu siedzeniowe, z bogatymi ozdobnymi zapleckami, zwieńczonymi nadwieszonym gzymsem. Całość pokryta jest bogatym ornamentem rzeźbiarskim. Na zapleckach w 15 wnękach muszlowych znajdują się rzeźby wyobrażające postacie osób świętych trzymających w rękach atrybuty. Są one bose i mają odkryte głowy. Rozpoczyna je postać Chrystusa, Matki Boskiej, apostołów Piotra, Pawła, Andrzeja, Jakuba Młodszego, Jana, Judy Tadeusza, Tomasza, Jakuba Starszego, Macieja, Filipa, Bartłomieja, Mateusza, Szymona oraz św. Sebastiana. Polichromia stalli jest nowsza i pochodzi z XIX w.. Siedziska nie są polichromowane. Ornament pokrywający stalle jest bogaty, płaskorzeźbiony, geometryczny, zmieszany częściowo z motywami roślinnymi i zwierzęcymi oraz maszkaronami.
Stalle od strony południowej są dwurzędowe i dwustopniowe. W pierwszym rzędzie jest 11 a w drugim 14 siedzeń. Wysokie zaplecki z 16 niszami muszlowymi, ujętymi palastrami hermowymi, zakończonymi główkami aniołków. Zaplecki zwieńczone są wydatnie wysuniętym gzymsem z kasetonami w podniebiu. Na gzymsie umieszczone są niewielkie tarcze z gmerkami i konsolki a na osi oraz narożach wydatne konsolki z wrastającymi z nich postaciami aniołków. W niszach umieszczone są rzeźby ewangelistów – Mateusza, Marka, Łukasza i Jana; doktorów i świętych Kościoła, w następującej kolejności – Stanisław, Wojciech, Szczepan, Grzegorz, Hieronim, Jan Kanty, Kazimierz, Ambroży, Jacek, Walenty, Mikołaj i Augustyn. Całość pokryta jest bogatą ornamentyką w motywach okuć, kartuszy, małżowin i pęków owocowych.
Pomiędzy stallami znajduje się współcześnie wykonany dębowy ołtarz tzw. soborowy, z płaskorzeźbą ukazującą Ostatnią Wieczerzę. Obok niego ustawione są dwie ambonki. Na miejscu przewodniczenia znajduje się barokowy fotel z dwoma taboretami.
Witraże w prezbiterium wykonane zostały w 1901 r. w pracowni Nauhanzera w Insbruku i przedstawiają świętych – Jadwigę Śląską, Kazimierza, Jana Kantego, Jacka, Wojciecha i Stanisława.
W prezbiterium kościoła, pod tęczą, ustawiona jest późnogotycka chrzcielnica, odlana z brązu w 1459 r. z drewnianą, barokową, pokrywą. Chrzcielnica w formie kielicha składa się z trzech części: podstawy, w kształcie stożka, przechodzącego w cylindryczny trzon, pierścieniowatego nodusa i dużej rozchylonej czaszy. Powierzchnie wszystkich części ożywione są wałeczkami, pomiędzy którymi na czaszy znajduje się napis oraz data. Ponadto umieszczony jest herb Jastrzębiec i plakietka z postacią osoby świętej z mieczem, w mandorli. Pokrywa ma kształt dwukondygnacyjnej gloriety. Obok chrzcielnicy ustawiony jest mały świecznik paschalny.
W przerwie między stallami, na stronie południowej, ustawiony jest, wykonany w 1633 r., drewniany, dębowy pulpit muzyczny w kształcie skrzyni na planie kwadratu z drzwiczkami. Składa się z on z dwóch części; dolnej, większej w kształcie odwróconego trapezu, płaskorzeźbionej oraz górnej, w kształcie mniejszego trapezu zwężającego się ku górze, płaskorzeźbionej i polichromowanej. W górnej części znajdują się postacie św. Wawrzyńca i św. Andrzeja oraz dekoracja geometryczna w postaci przeplatających się symetrycznie liści, rocaillów i ślimacznic. W jego dolnej części znajdują się płaskorzeźby muzykantów w strojach polskich z epoki wraz z instrumentami. Na drzwiach przedstawieni są św. Piotr i św. Paweł.
Nad wejściem do prezbiterium umieszczona jest wczesnobarokowa belka tęczowa z grupą pasji, ukazująca Chrystusa na krzyżu oraz dwóch łotrów po bokach. Pod krzyżem znajdują się postacie Maryi, św. Jana, rycerza Longinusa przebijającego bok Chrystusa oraz postać klęczącej Marii Magdaleny. Na belce znajduje się napis „Christvs Dominnvs Factvs est pro nobis obediens vsqve AD Mortem MDC XXXIX” . Obok belki tęczowej zawieszone jest, datowane na XVII w., zwieńczenie dawnego sakramentarium w kształcie dwukondygnacyjnego, ażurowego tempietto, zakończonego koroną z krzyżem.
Kaplice
Kościół posiada osiem kaplic, w których umieszczone są ołtarze wraz z figurami i obrazami pochodzącymi z XVII i XVIII w..
W rzędzie północnym, od drzwi wejściowych zaczynając, pierwsza z nich nosi nazwę kaplicy Kromera. Znajduje się w niej ołtarz renesansowy z 1616 r., jednoosiowy składający się z predelli, nastawy oraz szczytu. Mensa jest późniejsza, a antepedium z XX w. W nastawie znajduje się krzyż z połowy XVII w., przeniesiony z ołtarza głównego. Umieszczony jest na tle obrazu przedstawiającego krajobraz i jest ujęty po bokach jońskimi kolumnami, podtrzymującymi belkowanie ze szczytem w kształcie rozerwanego trójkąta. W szczycie znajdują się rzeźby Matki Boskiej oraz św. Stanisława i św. Krzysztofa. Ponadto ozdobny kartusz z herbami Strzemie, Habdank, Starykoń oraz infuła biskupia z literami SSAT. W predelli, ujętej po bokach uskrzydlonymi główkami aniołów scena z Drogi Krzyżowej, której uczestnicy występują w strojach polskich. Na ścianie kaplicy zawieszony jest portret najznamienitszego bieczanina biskupa Marcina Kromera. Pod nim umieszczone jest wykonane z brązu epitafium ufundowane przez Kromera dla swoich rodziców w 1557 r. Drugie, kamienne, z XVII w., w dużej mierze nieczytelne, dedykowane jest Marcinowi i Mikołajowi Kromerom.
Następna kaplica poświęcona jest osobie św. Antoniego z Padwy. Dawniej opiekował się nią cech szewców. Znajduje się w niej ołtarz rokokowy z XVIII w. Jest jednoosiowy i składa się z mensy sarkofagowej, nastawy z dwoma rzeźbami św. Kazimierza i św. Jana Nepomucena oraz ozdobnego szczytu, z dwoma grającymi puttami po bokach. W polu środkowym widnieje obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem z 1686 r., autorstwa Koseckiego, a na zasuwie obraz św. Erazma. W zwieńczeniu znajduje się obraz biskupa. Całość pokryta jest bogatym ornamentem rokokowym. W tej kaplicy, na ścianie, umieszczona jest tablica wykonana z czarnego marmuru, w ramie z piaskowca, poświęcona pamięci proboszcza bieckiego ks. Stanisława Ziemiańskiego.
Trzecia kaplica, którą dawniej opiekowali się stolarze i snycerze, poświęcona jest Matce Boskiej Gromnicznej i posiada ołtarz z 1633 r., trójosiowy, jednokondygnacyjny i bogato polichromowany z predellą wspartą jest na drewnianej mensie. Nastawa rozczłonkowana dwoma parami kolumn pokrytych ornamentem z winorośli i uskrzydlonymi główkami aniołków, ujęta jest po bokach ozdobnymi skrzydłami. W polu środkowym obraz z XVII w. przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem a na zasuwie drugi ze sceną ścięcia Jana Chrzciciela. Kat na tym obrazie występuje w stroju polskim. W polach bocznych rzeźby św. Piotra i św. Pawła, w ozdobnych niszach konchowych. Na ażurowych uszakach rzeźby św. Mikołaja i św. Andrzeja oraz dwóch aniołków. W szczycie, w polu środkowym rzeźba Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. W polach bocznych św. Jana Chrzciciela i św. Wojciecha. W predelli płaskorzeźbione sceny – Zwiastowanie, Koronacja, Zesłania Ducha Świętego i Nawiedzenia. W zwieńczeniu natomiast św. Stanisława.
Ostatnia w tym rzędzie kaplica, cechu tkaczy, poświęcona jest św. Michałowi Archaniołowi i św. Katarzynie. Posiada ołtarz rokokowy z 2 połowy XVIII w., z obrazem Michała Archanioła depczącego szatana. Jest jednoosiowy, złożony z sarkofagowej mensy, retabulum wraz z ozdobnym szczytem zwieńczonym glorią; po bokach znajdują się wydatne spływy. W polu środkowym XVIII-wieczne obrazy św. Michała Archanioła a na zwieńczeniu Matki Boskiej z Dzieciątkiem, tzw. Madonny Sobieskiego. W ręce trzyma ona kwiat goździka a na głowie ma koronę podtrzymywaną przez dwa aniołki. Obraz posiada cechy średniowieczne i był uważany za cudowny. W retabulum, na ozdobnych konsolach, rzeźby dwóch aniołów i putta w szczycie. Na ścianie kaplicy umieszczony jest obraz św. Barbary. W kaplicy tej znajduje się również ława mieszczańska z XVII w. Jest jednorzędowa z przedpiersiem oraz pełnymi bokami krótszymi i pojedynczymi drzwiczkami. Przedpiersie i jeden z boków krótszych pokryte jest malowaniem brunatno czerwonym, marmoryzowaniem, z podziałem ramowo – płycinowym; pole środkowe to płycina ponad którą jest ozdobna konsolka, zaś pola boczne stanowią płycizny prostokątne imitujące pilastry, wśród których na tle szaro – niebieskim znajdują się malowane na biało – różowe hermy. Ornament roślinny zielono szary, podmalowany barwą czerwoną. Ornament kolisty czerwony i biały. W uszatej płycinie postać osoby świętej, na jasnym tle w płaszczu czerwonym i zielono szarej szacie. Cokół płyciny malowany ornamentem rollwerkowym szarozielono – brunatnym. Wewnątrz ława udekorowana jest ornamentem kwiatowym i zoomorficznym z użyciem barwy zielonej, niebieskiej, czarnej, czerwonej i białej.
W tej kaplicy znajduje się wejście do Oratorium św. Jadwigi Królowej. Drzwi osadzone są w późnorenesansowym portalu prostokątnym o szerokich obramieniach, częściowo profilowanych zakończonych śmigą. Całość zwieńczona jest gzymsem. W Oratorium, które znajduje się nad zakrystią, zgromadzone są dawne pamiątki, z których najcenniejsze to: krzyż z XIV w. ukazujący Chrystusa przed śmiercią, szafka liturgiczna z 1487r., księgi liturgiczne, ornaty, kilka rzeźb oraz lichtarzy pochodzących z dawnych ołtarzy z XVII, XVIII i XIX w.. Ponadto obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, tłoczony na skórze i umieszczony w feretronie. Tradycja głosi, że był on własnością hetmana koronnego Potockiego ( lub Kalinowskiego ) i został zdobyty pod Beresteczkiem w 1651 r. W Bieczu doznawał szczególnej czci i był noszony w procesjach błagalnych, podczas różnego rodzaju klęsk żywiołowych. W oratorium znajdują się również relikwie św. Jadwigi.
W rzędzie kaplic od strony południowej, również od drzwi głównych zaczynając, pierwsza z nich poświęcona jest św. Józefowi i należała kiedyś do cechu kowali. Znajduje się w niej barokowy ołtarz z połowy XVIII w. Jest jednoosiowy i składa się z predelli, retabulum z uszakami i ozdobnego zwieńczenia. Całość wsparta na murowanej mensie z późniejszym antepedium. W nastawie obraz św. Józefa z XVIII w. W predelli znajduje się obraz olejny przedstawiający Ostatnią Wieczerzę, natomiast w zwieńczeniu obraz nieznanego świętego. Szczyt zakończony jest rzeźbą św. Jana Chrzciciela, po bokach którego znajdują się rzeźby dwóch aniołów. W posadzce przed ołtarzem umieszczona jest płyta kamienna z 1583 r., poświęcona aptekarzowi Piotrowi Barianowi oraz druga odnosząca się do Piotra Sułowskiego sędziego grodzkiego w Bieczu oraz posła na sejm w 1569 r.
Druga kaplica nazywana Hibnerowską lub cechu rzeźników, poświęcona jest św. Tekli. Znajduje się w niej jednoosiowy ołtarz rokokowy złożony z mensy sarkofagowej, nastawy i ozdobnego szczytu ze spływami wolutowymi po bokach. Antepedium pokryte jest bogatym ornamentem rokokowym. W nastawie obraz św. Tekli, a w zwieńczeniu św. Wawrzyńca, obydwa z drugiej połowy XVIII w. Ponadto rzeźby św. Józefa i św. Jana Chrzciciela. Po bokach zwieńczenia, rzeźby puttów. Na ścianie znajduje się, wykonane na blasze mosiężnej, epitafium Bartłomieja Hibnera, rajcy bieckiego w 1663 r., fundatora pierwszego, ale nie zachowanego ołtarza do tej kaplicy.
Kolejna kaplica, rodu Sułowskich i cechu piekarzy, poświęcona jest św. Janowi Kantemu. Jest w niej ołtarz jednoosiowy i jednokondygnacyjny, uszaty. Nie posiada antepedium. Po obu stronach mensy umieszczone są drewniane bazy. Powyżej predella z namalowaną sceną Pokłonu Trzech Króli. Ponad predellą widnieje obraz z 1670 r. przedstawiający świętego, który stoi przed ołtarzem, modli się i patrzy w niebo. Powyżej postaci namalowane są skrzydlate aniołki z wieńcami laurowymi i Matka Boska z Jezusem. Obraz zakończony jest półkoliście i przedstawia szczyt baldachimu w kształcie parasola. Po obu stronach znajdują się kolumny ze złoconymi kapitelami korynckimi, które oplata wić roślinna. Po obu stronach obrazu Jana Kantego znajdują się rzeźby przedstawiające kobiece postaci świętych, umieszczone na barokowych wspornikach. Szczyt ołtarza wieńczy postać św. Kazimierza. Na ścianie, obok ołtarza, na małych rozmiarów blasze miedzianej, znajduje się epitafium zakonnika Wojciecha Fabritiusa.
W tej samej kaplicy, po przeciwległej stronie, znajduje się również ołtarz, z połowy XVII w., poświęcony św. Stanisławowi biskupowi krakowskiemu. Jest jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze szczytem i predellą. W polu nastawy owalna wnęka z rzeźbą św. Stanisława w pozycji stojącej w szatach pontyfikalnych na tle mandorli, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa a w lewej trzymająca pastorał. U stóp niewielka postać klęczącego Piotrowina. Całość ujęta po bokach kolumnami podtrzymującymi belkowanie wraz ze szczytem. Po bokach nastawy spływy wolutowe. Szczyt jednokondygnacyjny o wolutowym wykroju, ujęty ramionami rozerwanego, półkolistego przyczółka. W szczycie obraz św. Marcina, w predelli sceny zabójstwa św. Stanisława. Po bokach dwie czterolistne rozety.
W ostatniej kaplicy tego rzędu, rodu Ligęzów, Bonarów i Wielopolskich, znajduje się ołtarz neogotycki z 1870 r. wraz z siedemnastowiecznym obrazem „Ecce Homo”, którego dokument z 1767 r. trzykrotnie określa mianem, „cudowny”. W kaplicy znajduje się również ława mieszczańska jednorzędowa z ok. 1600r., podzielona płycinami i pilastrami zamkniętymi półkoliście w obramieniach boniowanych. Środkowa płycina uszata w obramieniu z listwy profilowanej. Boki ławy zwieńczone wolutami. Płyciny przedpiersia i oparcia posiadają malowaną na czarno – żółtą imitującą intarsje z wzorem arabeskowo – okuciowym. Na bokach pozorne malowane nisze muszlowe, ujęte czerwonymi ramami.
W oknach kaplic od strony południowej znajdują się witraże z motywami roślinnymi, prawdopodobnie według projektu Stanisława Wyspiańskiego a wykonane w pracowni krakowskiej Zajrzikowskiego. Natomiast okna w północnej stronie kościoła, w zakrystii i oratorium oraz w pozostałej części kościoła są zwykłe. Na ścianach naw bocznych świątyni umieszczone są stacje Drogi Krzyżowej z terrakoty, wykonane w 1860 r. Przy wejściu bocznym, od strony południowej, zawieszony jest krucyfiks z drugiej połowy XVII w. Rzeźba przedstawia zmarłego Chrystusa z zamkniętymi oczami i rozchylonymi ustami z głową opuszczoną na prawe ramie. Na głowie drewniana korona cierniowa. Ciało jest mocno napięte a z przebitych rąk i boku spływa krew. Zawieszony na prawym boku Chrystusa aniołek zbiera tę krew do kielicha. Wyżej Chrystusa znajduje się tablica z napisem „Jezus Nazareński Król Żydowski. Zmiłuj się nad nami. Wstał Triumfalny. Niech nas broni od wszystkiego złego. A.D.1717”.Nad wejściem bocznym, od strony północnej, zawieszony jest XVII – wieczny obraz przedstawiający głowę Chrystusa Boleściwego.
Nawy boczne
Przed wejściem do prezbiterium, po stronie południowej znajduje się ołtarz późnorenesansowy, bogato złocony, poświęcony św. Annie. Jest trójosiowy, z retabulum jednokondygnacyjnym wspartym na niskiej predelli, zwieńczone trójosiowym, jednokondygnacyjnym szczytem. Mensa murowana w kształcie skrzyni. Retabulum i szczyt rozczłonkowane są czterema kolumnami. W polu środkowym obraz z XVII w. przedstawiający św. Anny nauczającej Maryję, a na zasuwie św. Teresę z Avilla. W polach bocznych wnęki muszlowe z rzeźbami św. Piotra i św. Pawła. Wyżej, w medalionach Ojcowie Kościoła. Ponad polem kartusz z literami S.A. W predelli płaskorzeźba ze sceną pokłonu Trzech Króli. W polu środkowym szczytu obraz Boga Ojca z XVII w. W polach bocznych we wnękach muszlowych rzeźby św. Barbary i św. Elżbiety. Szczyt wieńczą rzeźby diakona i dwóch biskupów.
Obok ołtarza znajduje się pomnik Mikołaja Ligęzy, starosty bieckiego, wystawiony przez niego w 1578 r. z alabastru, natomiast gzymsy, obramienia i listwy pilastrów wykonane są z ciemnego marmuru, z białym żyłkowaniem,. Pomnik składa się z wysokiego, dwukondygnacyjnego cokołu, częściowo boniowanego, na narożach którego wsparte pilastry podtrzymują wydatne belkowanie. Wnęka z sarkofagiem, na którym skośna płyta z wypukło rzeźbioną, leżącą postacią rycerza w zbroi. Głowa rycerza wsparta na prawej ręce opartej o poduszkę. U prawego boku miecz a w głębi ponad nogami hełm. Na ścianie sarkofagu dwa putta podtrzymujące tablicę z napisem. W środkowej części górnej kondygnacji cokołu rzeźba stającego osiodłanego konia. Całość nagrobka wieńczy płyta, ujęta w obramienia architektoniczne, ponad którymi ozdobne woluty. Na płycie dwie, płaskorzeźbione, postacie chłopięce w strojach polskich podtrzymujące ozdobny kartusz z herbami Półkozic, Leliwa, Nieczuja i Sulima.
Po przeciwległej, północnej stronie, usytuowany jest późnorenesansowy, bogato złocony z ornamentyką roślinną i okuciową ołtarz poświęcony Matce Boskiej Różańcowej. Jest on trójosiowy, z jednokondygnacyjnym retabulum opartym na niskiej predelli z wydatnym dwukondygnacyjnym szczytem. Retabulum i dolna część kondygnacji rozczłonkowana czterema kolumnami. W polach bocznych wnęki muszlowe z rzeźbami św. Stanisława i św. Wojciecha, a w retabulum św. Andrzeja i św. Wawrzyńca. W polu środkowym nastawy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVIII w. Szczyt zwieńczony postacią nieznanego świętego. Nastawa i obie kondygnacje szczytu ujęte są ozdobnymi skrzydłami. W szczycie medaliony i półmedaliony z malowanymi głowami świętych. W predelli płaskorzeźba zaśnięcia Matki Boskiej.
. Kościół farny w Bieczu od dawna był miejscem oddawania szczególnej czci Matce Boskiej. Tradycja tego kultu jest niezwykle bogata a rozwinęła się jeszcze w kościele św. Piotra i Pawła. W tej drewnianej świątyni czczona była Matka Boska Bolesna, której serce przeszywało siedem mieczy. Do tego wizerunku pielgrzymowała każdego roku bardzo liczna grupa pątników. W kościele odprawiane były Msze św., a obraz zdobiło wiele koron i wotów. Wikariusze bieccy spisywali łaski otrzymane przed tym obrazem. Kult Matki Boskiej przeniósł się z biegiem czasu do fary. Tutaj śpiewano codziennie wotywę o Matce Bożej i odbywała się procesja różańcowa. Obok ołtarza Matki Boskiej zawieszony jest obraz Madonny z Dzieciątkiem z drugiej połowy XVI w., w typie bizantyńskim Pielgrzymi modlili się przed tym obrazem Matki Boskiej, zwaną Madonną z Łojowa. Obraz ten, łaskami słynący, pochodził z klasztoru oo. Bernardynów z Łojowa, skąd został zrabowany podczas napadu tatarskiego. Wykupiony od Tatarów został ofiarowany do kościoła bieckiego przez Mniszewskiego, który również ufundował ołtarz. Przy tym ołtarzu w każdą niedzielę odprawiana była Msza św., wraz i litanią do Matki Boskiej i w oprawie muzycznej. Obraz ten, jeszcze na początku XX w., w chwilach większych zagrożeń wynoszono procesjonalnie na rynek miasta. Poniżej tego cudownego wizerunku Matki Boskiej umieszczony jest obraz Sługi Bożego Jana Pawła II, czciciela Maryi.
Pod nimi znajduje się, renesansowy, kamienny, z drugiej połowy XVI w. pomnik Piotra Sułowskiego, sędziego grodzkiego w Bieczu, posła na sejm w 1569 r. i dziedzica wsi Skołyszyn. Na cokole ustawiona jest skośnie płyta z wypukłą, rzeźbioną postacią rycerza, leżącą w zbroi na poduszce. Pod lewym bokiem umieszczony jest miecz, a w głębi, za nogami tarcza i hełm. Po bokach płyty znajdują się architektoniczne obramienia, na których wsparta jest płyta przeznaczona na napis. Ujęta jest z dołu profilowaniem a z góry belkowaniem. Wyżej znajduje się równoboczny trapez z płaskorzeźbionym przedstawieniem dwóch puttów trzymających kartusz z herbem. Całość zwieńczona jest dwoma delfinami oraz krzyżem.
Nawa główna
Od strony zachodniej w głównym wejściu do świątyni znajduje się gotycki, ostrołukowy i uskokowy portal z rozmieszczonymi na przemian trzema i dwoma wałkami przechodzącymi na cokół skośnym profilem. W nim umieszczone są, pochodzące z przełomu XVI i XVII w. dwuskrzydłowe drzwi, obite na zewnątrz ozdobnymi, późnogotyckimi okuciami. Drzwi podzielone są listwami na cztery pola oraz zwieńczenie. Każda z tych części pokryta jest ozdobnym, roślinno – kwiatowym ornamentem, w barwach zieleni, czerwieni i granatu. Na zewnątrz znajduje się kamienna chrzcielnica z 1864 r.
Nad głównym wejściem do świątyni znajduje się drewniany chór muzyczny projektu Stanisława Odrzywolskiego, a na nim 22 głosowe organy wykonane w firmie Śliwińskiego we Lwowie, oddane do użytku w 1898 r. Po obu stronach prospektu organowego zawieszone są dwa duże portrety Wielkopolskich, pełniących funkcje starostów w Bieczu w XVII w. Z lewej strony postać Wielkopolskiego, ubranego w żupan i kontusz oraz w białe buty, przedstawiona jest w pozycji stojącej, w rozkroku z prawą ręką wspartą na biodrze a lewą na stole. Druga postać przedstawiona jest również w pozycji stojącej z lewą nogą wyciągniętą nieco do przodu, z prawą dłonią opartą na biodrze a lewą na stole. Ubrany jest ona w żupan i kontusz, pas i brązowo złociste ciżemki.
Pod chórem, znajdują się drewniane stalle. Po stronie północnej renesansowe, wykonane w 1594 r. Posiadają osiem siedzisk z zapleckami i baldachimem, skrajnymi ściankami i pulpitem, rozczłonkowane pilastrami z arkadami. Rozczłonkowaniu temu odpowiada podział podniebia baldachimu na osiem kasetonów. Poszczególne pola wypełnia ornament arabeskowy z wazonami, malowany barwami zielonymi i czerwonymi na tle perłowym. U szczytu zaplecka siedem rzeźbionych medalionów z głowami cesarzy. Fryz baldachimu rozczłonkowany konsolkami z cytatem z psalmu i listu św. Jakuba. Skraje pulpitu zwieńczone wysokimi obeliskami.
Po stronie południowej znajdują się późnogotyckie, z przełomu XV i XVI w., o sześciu siedziskach, bez pulpitu, z zapleckami oraz z zrekonstruowanym baldachimem i maswerkowymi ściankami skrajnymi. Ścianki dzielące poszczególne siedziska zdobione maswerkami z kolumnami. Poszczególne zaplecki w obramieniu listwowym posiadają pola dekorowane na przemian bogatą płaskorzeźbioną ornamentyką geometryczno – maswerkową i bujnymi splotami roślinnymi, w które wpleciono przedstawienia zwierzęce z dwoma tarczami Odrowąż i Habdank. Ornament na zapleckach podbarwiony. Na polach roślinnych występują barwy czerwona, żółta, błękitna, utrzymane w tonacji ciemnej.
Na środku świątyni zawieszony jest duży, trójpoziomowy świecznik z XIX w., bogato zdobiony sztucznym kryształem. Przed wejściem do prezbiterium wisi gotycko – renesansowy, ośmioramienny świecznik, typu korpusowego, cyzelowany z dwustronną figurą Madonny z Dzieciątkiem w mandorli pokryty esownicami w kształcie koni z syrenimi ogonami oraz postaciami giermków z pochodniami. W dolnej części znajduje się głowa lwa. Świecznik wykonany został na początku XVI w. Pozostałe świeczniki w nawach bocznych zostały dorobione na jego wzór w XX w.
Przy filarach ustawione są dwa konfesjonały z drugiej połowy XVIII w., a przy ścianach cztery inne, wykonane później.
Na filarze od strony południowej, umieszczona jest przyścienna ambona składająca się z korpusu utworzonego z połowy ośmioboku, połączonego z parapetem osłaniającym schody, dekoracyjnego zaplecka z ażurowymi uszkami małżowino – chrząstkowymi oraz baldachimu z glorietą zwieńczoną postacią Chrystusa. Na korpusie i parapecie schodów znajdują się rzeźby czterech ewangelistów, św. Józefa i św. Stanisława. Ambonę zamyka anioł z podniesionym mieczem w jednej ręce i wagą w drugiej. Korpus ambony wykonany został częściowo w 1604 r., pozostałe części później za sprawą Mariana Sarneckiego, rajcy bieckiego.
Na ścianach kościoła zawieszone są epitafia biskupów, księży, szlachty i mieszczan bieckich wynoszące ich zasługi dokonane w życiu ziemskim, oraz prośby o modlitwę. Wykonane są z drewna, z drewna i alabastru, z marmuru i kamienia, blachy miedzianej i drewna, czarnego i czerwonego marmuru, z mosiądzu, z kamienia i z brązu. Epitafia z XVI w. dotyczą: Anny Barian, Marcina Bariana; Wojciecha Nigritiusa, doktora medycyny; Józefa Russaka, bakałarza, rajcy bieckiego i handlarza winem; Wawrzyńca Ditriciusa, księdza i altarzysty w kościele bieckim; Pawła Kowalowiusa, kupca bieckiego; rodziny Kromerów, dziadka Bartłomieja i babki Anny Binarowskiej oraz ojca Grzegorza i matki Agnieszki Czermińskiej; Mikołaja Cieklińskiego, burgrabiego zamku krakowskiego.
Epitafia z XVII w. odnoszą się do: Stanisława Czechowicza, rajcy bieckiego i kupca; Andrzeja Czaplica, kupca; zmarłych rodziców i syna z rodziny Mączków; Piotra i Anny Piotrowicz, właściciela kamienicy i handlarza płótnem i winem oraz jego żony; Agnieszki Sarneckiej; biskupa Wojciecha Lipnickiego, sekretarza króla Zygmunta III, kanonika kujawskiego i krakowskiego, prepozyta sandomierskiego doradcy ordynariuszy krakowskiech; Walentego Chodora, księdza, seniora wikariuszy i mansjonarzy w Bieczu oraz bakałarza; Jana Czaplicy, kanonika Kolegiaty krakowskiej, dziekana i prepozyta szpitala Św. Ducha w Bieczu; Stanisława Pawłowskiego, księdza wikariusza i mansjonarza w Bieczu oraz bakałarza sztuk i filozofii; Wawrzyńca Piotrowicza, zmarłego na febrę bieczanina; Wojciecha Fabritiusa, kapłana Towarzystwa Jezusowego; Nikodema Bobrownickiego, zabitego przez Beskidników na zamku Trojanowskich; Bartłomieja Hibnera, rajcy bieckiego i fundatora nieistniejącego już ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej.
Kościół farny w Bieczu i jego bogate wyposażenie są nierozerwalnie związane z dziejami miasta i życiem jego mieszkańców. W kościele tym ludzie wyjątkowo żywo odczuwają obecność Boga i doznają Jego pomocy. Kontakt z Bogiem ułatwiają również piękne ołtarze, rzeźby, obrazy oraz wizerunki łaskami słynące. Trzeba bowiem pamiętać, że w farze bieckiej funkcjonowało od XVII w. sanktuarium Pańskie związane z obrazem „Ecce Homo”, oraz Maryjne z obrazem „Matki Boskiej Loretańskiej” nazwanej później „Matką Boską Biecką”. Wszystkim przybywającym do tej świątyni życzymy zatem wielu doznań estetycznych, ale również pogłębienia swojej wiary i miłości do Boga, Matki Boskiej i Świętych.
Wartość architektoniczna kościoła farnego w Bieczu i zachowane w nim pamiątki, dzieła sztuki, pochodzące z epoki gotyku, renesansu i baroku zobowiązują nas do zabezpieczenia tego pomnika dla przyszłych pokoleń. Świątynia wymaga podejmowania nieustannych zabiegów konserwatorskich, a parafia nie jest w stanie ponieść samodzielnie tak dużych kosztów. Zwracamy się zatem z prośbą o dobrowolną pomoc finansową.